کدام ورزش خطرناک تر است؟/ «جام» مرگ در دستان ورزشکاران

وقتی مشتزن های حرفه ای را روی رینگ می بینیم که تا حد مرگ رقیب خود را زیر مشت های وحشتناک خود قرار می دهند یا در بسیاری از رشته های رزمی ضربات مرگباری به سوی حریفان نشانه می روند، حتی در همین فوتبال که با تکل های ناجوانمردانه صدای شکستن استخوان های پای بازیکنان از فواصل دور شنیده می شود به این پرسش تکراری می رسیم:«پس خطرهای کدام ورزش کمتر است؟» آسیب ها و صدمه های ورزشی همواره در رشته های مختلف وجود دارد و نمی توان آن را انکار کرد. حتی در برخی موارد آمارهایی از ورزش هایی منتشر می شود که کمتر کسی احتمال درصدی از آسیب دیدگی را در آنها داده است. در نظر عموم شاید ورزش های رزمی، اتومبیلرانی، صخره نوردی، فوتبال آمریکایی و یکی دو رشته دیگر پرمخاطره اند و در پاره ای وقت ها جان ورزشکاران را نیز تهدید می کند اما آیا می توان به صراحت درباره خطرناک ترین ورزش حرف زد؟
    بسکتبال و دوچرخه سواری
    بسکتبال و دوچرخه سواری را در زمره پرخطرترین ورزش ها قرار داده اند. شاید این موضوع برای هر فردی تعجب برانگیز باشد اما آمارهای رسمی در برگیرنده این واقعیت است. براساس گزارش های دریافت شده تعداد مراجعان به بیمارستان ها، مطب ها، آمبولانس ها، مراکز جراحی، کلینیک ها و بخش های اورژانس بیمارستان ها بر اثر صدمات وارده به بازیکنان بسکتبال و دوچرخه سواران آنها را از این حیث در رده های برتر قرار داده است. در آمریکا البته بسکتبال از دیگر ورزش ها پیشی گرفته است. پروفسور «پی تیرو تونینو»، جراح و ارتوپد دانشکده پزشکی لویولا شیکاگو می گوید: «با تغییر فصل ها و ورزش های مربوط به هر فصل و اشتیاق بیشتر مردم به انجام این گونه ورزش ها، نیاز به آموزش بیشتر مردم برای جلوگیری از صدمات ناشی از ورزش ها بیشتر احساس می شود.»

بسیاری از صدمه های احتمالی با توجه به رعایت قوانین بازی، قدرت بدنی بالا، لوازم مناسب هر ورزش مثل زانوبند و کلاه ایمنی و... قابل پیشگیری هستند، البته زنان به علت شرایط فیزیکی بیشتر در معرض آسیب هایی از ناحیه زانو و رباط صلیبی قرار می گیرند. رباط صلیبی که درشت نی را به استخوان ران وصل می کند در پرش ها، فرودها، پیچش، چرخیدن روی پاشنه و توقف های ناگهانی آسیب می بیند. این حرکت ها بیشتر در ورزش هایی مثل فوتبال، والیبال، دو و میدانی و اسکی انجام می شود که با کمی تغییر حالت بدن، مثل خم شدن هنگام فرود، ریسک صدمه کاهش می یابد. با وجود این که صدمه های رباط قابل درمان است ولی ورزشکار را ماه ها از صحنه ورزش دور می کند.
    با این اوصاف در صحت آمارهای موجود باید کمی تردید داشت چرا که مراجعات ورزشکاران آماتور به پزشکان ومراکزدرمانی ثبت می شود و همچنین در بسیاری ازصدمات حتی مراجعه ای صورت نمی گیرد و درمان حضوری انجام نمی شود. بنابراین به صورت قطعی نمی توان گفت پرخطرترین ورزش کدام است. مسابقه های اتومبیل رانی فرمول یک، موج سواری، پرش با اسب، رقابت های کورس سوارکاری، شیرجه یا مشتزنی؟ تنها دو راه برای تخمین این مسأله داریم؛ یکی نگاهی به تعداد مرگ و میر و صدمات گزارش شده و دیگری توجه به شرکت های بیمه و ارزیابی آنها از این ماجراها.
    ورزش های پرخطر
    در این میان بد نیست به گزارش های حیرت آوری درباره صدمات منجر به مرگ اشاره کنیم. به عنوان مثال در دهه پیش خطرناک ترین ورزش در بریتانیا، ورزش آرام ماهیگیری بوده است! که ورزشکاران زیادی را غرق کرد. پس از آن به رقابت های اسب دوانی، پرش با اسب، کوهنوردی واتومبیل رانی می رسیم که بیشترین آمار مرگ و میر را داشته اند. در مورد صدمات ورزشی که به مرگ منجر نمی شوند گاهی از راگبی یا فوتبال آمریکایی به عنوان پرخطرترین یاد می شود که تعداد صدمات ناشی از آن ? برابر صدمات ورزش های رزمی است.
    مشتزنی چطور
    بسیاری از مردم توقع دارند در بالای فهرست این گونه ورزش ها، رشته مشتزنی را مشاهده کنند زیرا دومرد بالغ همدیگر را تا سرحد مرگ مشت می زنند و بسیاری از مردم آن را ناخوشایند و تهاجمی فرض می کنند، در صورتی که با توجه به گزارش های رسمی یک بار این رشته را در رده پنجاه و سومین و بار دیگر بیست و نهمین در میان رشته های خطرناک ورزشی قرار دادند. تضادهای بسیاری در سیاست ها و نقطه نظرهای شرکت های بیمه درباره ورزش های پرخطر به چشم می خورد.
    به عنوان مثال تعدادی از این شرکت ها فوتبال را پرخطرتر از صخره نوری می دانند. با این حال شرکت های بیمه بیشتر به این فهرست توجه دارند:
    ?- پرش از ارتفاع درحالی که طنابی به یک پای پرش کننده متصل است. کوهنوردی بالای ? هزار و ??? متر، قایقرانی موتوری، سفرهای خشکی در آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی.
    ?- پرواز با کایت بدون موتور، چتربازی، پاراگلایدینگ، غارنوردی، صخره نوردی، اسکی روی صخره ها، پرش با اسکی و اسکی (که در آن ورزشکاران با هلی کوپتر به ارتفاعات غیرقابل دسترس می روند و از آنجا به پایین اسکی می کنند.) و هاکی روی یخ.
    ?- غواصی درعمق بیش از ?? متر، ورزش های زمستانی مثل اسنوبورد.
    ?- پرواز با کایت های موتوردار، بالن سواری و اسکیت، قایق سواری در آب های خروشان، کانوسواری و سفرهای ماجراجویانه به شمال آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیا.
    ?- شمشیربازی، مشتزنی، ورزش های رزمی، چوگان، فوتبال آمریکایی، دوچرخه سواری در کوهستان، چتر بازی با استفاده از قایق موتوری، جت اسکی و شیرجه از ارتفاعات بسیاربلند.
    ?- کوهنوردی، موتورسواری، قایق سواری در آب های خروشان، شکار در طبیعت بدون استفاده از اسلحه گرم و سفرهای ماجراجویانه.
    یک سال پیش مجله ارتوپدی آمریکا، گزارشی را منتشر کرد که در آن براساس تحقیقات صورت گرفته تعدادی از رشته های ورزشی در سطح دانشگاهی پرخطرتر از همان ورزش ها در دوران دبیرستان هستند. بویژه فوتبال، البته کاهش چشمگیر صدمات مغزی و منجر به مرگ نشان می دهد که دستورالعمل های پیشگیری، نسخه های جدید قواعد بازی و اصلاح وسایل ورزشی بسیار سودمند بوده اند.
    صدمه های مصیبت بار
    صدمه های ورزشی مصیبت بار و فاجعه آمیز که منجر به مرگ یا ناتوانی عصبی دائمی شوند به ندرت اتفاق می افتند و این جای خوشحالی دارد. آسیب های مستقیم ومصیبت بار، بیشتر به قسمت سر و نخاع وارد می شود. براساس تحقیقات بخش پزشکی کمیته بین المللی المپیک درباره صدمه های مستقیم ورزشی مثل برخوردهای شدید در فوتبال، امروزه به لطف قوانین جدید و اصلاح شده مشکلات بسیار کمتر از قبل شده است. صدمه های وارده به سر مهم ترین عامل مرگ فوتبالیست ها اعلام شده است و ورزشکارانی که از سر خود استفاده می کنند، ریسک این گونه حوادث را بیشتر می پذیرند.
    با این حال در برخی از رشته ها تغییراتی که در نوع تجهیزات بویژه کلاه های ورزشکاران به وجود آمده، احتمال این صدمات را کمتر کرده است. کارشناسان یک عیب اساسی هم به این تجهیزات گرفته اند. آنها معتقدند ورزشکاران با تجهیزات جدید احساس شکست ناپذیری دارند و احتیاط لازم را ازدست می دهند.
    آمارهای غیرواقعی
    همواره این تردید وجودداشته که آمارهای منتشره درباره ورزش های خطرناک با آنچه که در واقعیت آن رشته وجوددارد فرق دارد و روی همین اصل طبقه بندی و صحبت راجع به پرخطرترین رشته کمی سخت است.
    خیلی ها بر این باورند که بیشتر ورزشکاران به خاطر همین واژه (پرخطر) به این ورزش ها روی می آورند و ارائه آمارهای کشته شدگان یا آسیب دیده ها نیز از اشتیاق آنها نمی کاهد.
    به طور معمول فهرست های غیررسمی زیادی درباره آسیب دیده های هر رشته وجوددارد و آنها که ذینفع هستند تلاش می کنند واقعیت ها را تاحدی پنهان نگه دارند. شاید اگر رشته هایی که در یک فهرست صدر جدول ورزش های خطرناک را به خود اختصاص داده اند در فهرستی مشابه جزو ?? تای اول هم نباشد و این دیگر تعجب برانگیز نیست. مسئولان و برگزارکنندگان ورزش ها در کشورهای مختلف سعی دارند اعتبار خود را حفظ کنند. تحقیقات یک مؤسسه در انگلستان پرش ارتفاع با چتر را خطرناک ترین ورزش اعلام کرده است. زیرا هیچ تدبیر امنیتی مثل تور نجات که ورزشکار را در صورت بازنشدن چترنجات دهد، وجودندارد. تخمین زده می شود به طور میانگین سالانه ?? نفر در این رشته جان خود را ازدست بدهند. در این تحقیق گاوسواری نیز یکی از مخاطره آمیزترین ورزش ها به شمار می آید چرا که ورزشکار باید با یک گاومیش ??? کیلوگرمی مبارزه کند و در صورت سقوط از پشت گاو، استخوان های شکسته، پارگی اندام داخلی و حتی مرگ در انتظار گاو سوار شجاع خواهد بود!
    با تغییرات آب وهوایی میزان خطر در بسیاری از ورزش ها مثل غارنوردی، هلی اسکی (پرش از هلی کوپتر با اسکی) نیز تغییر می کند. یک عبارت کلی درباره ورزش ها در همه تحقیقات وجوددارد و به طور کلی هر رشته ای که با سرعت بالا همراه باشد مثل دوچرخه سواری، جزو رشته های پرخطر محسوب می شود.
    یک مورد اعجاب انگیز این که در ایالت پنجاب پاکستان، هواکردن کایت جرم قتل عمد را دارد و مجازات اعدام در انتظار علاقه مندان به این رشته ورزشی است. هواکردن کایت در پاکستان یکی از تفریحات مردمی است که در فستیوال بهاره «باسانت» به اوج خود می رسد. در این فستیوال شرکت کنندگان سعی می کنند تا نخ کایت های رقبای خود را پاره کنند، به همین علت عده ای از نخ های فلزی و پوشیده از خرده شیشه استفاده می کنند که تهدیدی جدی برای تماشاچیان و ورزشکاران به شمار می رود و احتمال سقوط کایت بازان از ساختمان ها و ارتفاعات، بسیار زیاد است.
    با همه این اوصاف هنگامی که به آمار مرگ ومیر و صدمات جاده ای نگاهی بیندازیم متوجه می شویم که آسیب های ورزشی به مراتب کمتر است و درنتیجه بهتر است حداقل خطری را مرتکب شویم که در آن سودی نیز وجودداشته باشد.